Τετάρτη 6 Απριλίου 2016

Τα Σημεία Στίξης

Όταν γράφουμε, στο τέλος των λέξεων ή των προτάσεων βάζουμε κάποια σημάδια που μας βοηθούν να διαβάσουμε το κείμενο και να καταλάβουμε καλύτερα το νόημά του. Τα σημάδια αυτά λέγονται σημεία στίξης και είναι τα εξής: η τελεία ( ), το ερωτηματικό ( ; ), το κόμμα ( , ), το θαυμαστικό ( ! ), τα αποσιωπητικά (  ), τα εισαγωγικά ( « » ), η άνω κάτω τελεία ( : ), και η παύλα ( - ).


Η τελεία ( . )


Η τελεία χρησιμοποιείται στο τέλος μίας πρότασης που έχει ολοκληρωμένο νόημα. Σ’ αυτό το σημείο σταματά για λίγο η φωνή μας. Μετά την τελεία αρχίζουμε με κεφαλαίο γράμμα.
Π.χ.: Ήρθε ο μπαμπάς. Είναι πολύ κουρασμένος.




Το ερωτηματικό ( ; )



Το ερωτηματικό χρησιμοποιείται στο τέλος μιας πρότασης με την οποία ρωτάμε κάτι. Μετά το ερωτηματικό αρχίζουμε με κεφαλαίο γράμμα αν το νόημα της πρότασης έχει ολοκληρωθεί. 
Π.χ.: Πού ήσουν όλη μέρα;

Αν το νόημα δεν έχει ολοκληρωθεί, συνεχίζουμε με μικρό γράμμα.

Π.χ.: Ποιος θα σβήσει τον πίνακα; ρώτησε η δασκάλα.



Το κόμμα ( , )


Τό κόμμα το χρησιμοποιείται:

- 'Οταν  θέλουμε να χωρίσουμε ασύνδετες λέξεις ή φράσεις που είναι στη σειρά. 

πχ: Τα αγαπημένα μου χρώματα είναι το κόκκινο, το πράσινο, το κίτρινο, το ροζ και το μωβ. 
- Όταν θέλουμε να χωρίσουμε την κλητική προσφώνηση από την υπόλοιπη πρόταση. 
πχ: Μάρκο, δώσε μου την ξύστρα. 
- Όταν θέλουμε να χωρίσουμε μικρότερες φράσεις που εξηγούν κάτι μέσα σε μία πρόταση. 
πχ: Η Αθήνα, η πρωτεύουσα της Ελλάδας, οργάνωσε τους Ολυμπιακούς αγώνες του 2004.

Προσοχή: Δεν μπαίνει κόμμα πριν απ' το και, το ούτε, το μήτε και το ή.


Το θαυμαστικό ( ! )


Το θαυμαστικό χρησιμοποιείται έπειτα από επιφωνήματα ή φράσεις που εκφράζουν ευχή, χαρά, λύπη, θαυμασμό, φόβο, ελπίδα κτλ. Π.χ.:

Τι όμορφο μωρό!

Χρόνια πολλά!
Θεέ μου, τι έπαθα!
Μπράβο! Τα κατάφερες.


Τα αποσιωπητικά  )

Τα αποσιωπητικά χρησιμοποιούνται:

- Όταν θέλουμε να δείξουμε συγκίνηση ή έντονα συναισθήματα (ντροπή ή φόβο).
Π.χ.: Τη στιγμή που κάποιος ήταν έτοιμος να με πιάσει ... ξύπνησα. 
- Όταν θέλουμε να αποσιωπήσουμε κάτι ή δε λέμε κάτι επειδή είναι γνωστό. 
Π.χ.: Μην το ξανακάνεις αυτό γιατί θα ...



Άνω κάτω τελεία : )

Η άνω κάτω τελεία χρησιμοποιείται: 

- Όταν γράφουμε τα λόγια ενός ανθρώπου ακριβώς όπως τα είπε. 
Π.χ.: Η Σοφία είπε: «Θέλεις να παίξουμε μπάλα;»
- 'Οταν παραθέτουμε παροιμίες ή γνωμικά. 
Π.χ.: Μια λαϊκή παροιμία λέει: «Στου κουφού την πόρτα όσο θέλεις βρόντα». 
- 'Οταν απαριθμούμε πράγματα.

Π.χ.: Αγόρασα ό,τι μπορείς να φανταστείς: γλυκά, σοκολάτες, καραμέλες, κτλ. 

- 'Οταν θέλουμε να εξηγήσουμε κάτι.
Π.χ.: Το πρόβλημα θα το λύσετε έτσι: πρώτα θα βρείτε πόσα ήταν τα πορτοκάλια και ύστερα θα...


Προσοχή:

Μετά την άνω κάτω τελεία συνεχίζουμε με μικρό γράμμα όταν απαριθμούμε πράγματα ή επεξηγούμε κάτι. 
Μετά την άνω κάτω τελεία συνεχίζουμε με κεφαλαίο γράμμα όταν ακολουθούν τα λόγια ενός ανθρώπου ακριβώς όπως τα είπε (τα λόγια μπαίνουν σε εισαγωγικά) ή παροιμία ή ρητό.



Τα εισαγωγικά ( « » )


Τα εισαγωγικά χρησιμοποιούνται: 
- Όταν θέλουμε να γράψουμε τα λόγια ενός προσώπου ακριβώς έτσι όπως τα είπε. 
Π.χ.: Ο Παύλος είπε: «Έκανα όλα μου τα μαθήματα»
- Όταν θέλουμε να παραθέσουμε λέξεις ή φράσεις που χρησιμοποιούνται σπάνια ή 
μεταφορικά, ή διάφορες εκφράσεις, παροιμίες, γνωμικά. 
Π.χ.: «Τα πήρε στο κρανίο» μ' αυτά που άκουγε. 
- Σε τίτλους βιβλίων, περιοδικών, εφημερίδων, έργων κ.λπ. 
Π.χ.: «Ο μικρός πρίγκιπας» είναι ένα εξαιρετικό βιβλίο. 
Διάβασα χτες στην «Ελευθεροτυπία» ένα ενδιαφέρον άρθρο.



Η παύλα ( - )


Η παύλα χρησιμοποιείται στο διάλογο για να φανεί η αλλαγή του προσώπου που μιλάει. Η παύλα μπαίνει στην αρχή της ομιλίας κάθε προσώπου. Π.χ.:

- Γεια σου, Γιάννη. Τι κάνεις;
- Γεια σου Καίτη. Καλά είμαι. Πού ήσουν χθες;
- Είχα μάθημα. Γιατί;
- Γιατί σ’ έπαιρνα τηλέφωνο και δεν απαντούσες.

Προσοχή: Κάθε φορά που μιλάει άλλο πρόσωπο και χρησιμοποιούμε παύλα, πρέπει να αλλάζουμε σειρά και να ξεκινάμε τα λόγια του άλλου προσώπου από την επόμενη σειρά.

Κυριακή 3 Απριλίου 2016

Παρασκευή 1 Απριλίου 2016

Φρουτοπία

Το απόσπασμα της Φρουτοπίας που διαβάσαμε στο βιβλίο της Γλώσσας (γ΄τεύχ., σελ. 15) σε βίντεο.